این درس تحت عنوان «شرح خطبه متقین نهج البلاغه –اول» در 6 جلسه توسط استاد مهدی فانی ارائه شده است. استاد در این درس به تفسیر موضوعی خطبه متقین می پردازد و بیانات امام در باب صفات متقین را با تکیه ی ویژه بر قرآن، سایر سخنان امام، پیامبر و ائمه اطهار مورد تبیین قرار می دهد. دو جلسه ی ابتدایی این درس، شامل مباحث مقدماتی در باب جایگاه علم، زهد و تقوا در نهج البلاغه، ریشه های عظمت نهج البلاغه، مکث طولانی امام در پاسخ به پرسش همام، علت سؤال همام و روایات در مورد سؤال کردن می باشند. در جلسه سوم، ابتدا پاسخ اجمالی امام به همام طبق آیه 128 سوره نحل مورد اشاره قرار می گیرد و سپس بعد از اشاره به بی نیازی خداوند با عبادت انسان، پاسخ تفصیلی ایشان در باب صفات افراد باتقوا شروع می گردد. این بحث در سایر جلسات این درس امتداد می یابد و تفسیر و تفصیل سخنان امام در باب ویژگی های انسان های با تقوا همچون فضیلت مندی، میانه روی، تواضع، کم گویی، گزیده گویی، اعتدال، کنترل چشم و گوش و استفاده از آن ها در کسب علم نافع مورد توجه قرار می گیرد.

اهداف درس:

1. آشنایی با علم و تقوا در نهج البلاغه
2. شناخت علت سوال همام و پاسخ اجمالی امام
3. آشنایی با صفات افراد با تقوا شامل میانه روی و تواضع
4. کم گویی، اعتدال، کنترل چشم و گوش توسط پرهیزگاران

سرفصل و جلسات:

• جلسه اول: آشنائی با کتاب نهج البلاغه و مولف آن
• جلسه دوم: آشنائی با متن خطبه متقین
• جلسه سوم: سیمای متقین در نهج البلاغه
• جلسه چهارم: کلام متقین، کم گوئی و گزیده گوئی
• جلسه پنجم: رعایت اعتدال در زندگی
• جلسه ششم: کنترل چشم و گوش و استفاده از آنها در کسب علم نافغ

درباره درس:

خطر مرگ! مراقب آن چه خواهید شنید، باشید!! «جایگاهی والا داشت. یکی از هشت عارف و زاهد بزرگ صدر اسلام بود و همزمان یکی از فرماندهان امام علی (ع) بود. هم از عبادت، بهره ی کامل داشت و هم بهره ای بسیار از دلیری و شجاعت و فداکاری داشت. از آن کسانی بود که به‌معنای واقعی کلمه، در روز، شیر غرّنده‌ی میدان و در شب، زاهد و عابد و تضرّع‌کننده و عبادتگر بود. سخن از هَمَّام از شیعیان امام علی(ع) است که امام، خطبه متقین را در پاسخ به درخواست او ایراد کرد. او با شنیدن اوصاف متقین از زبان امام، بیهوش شد و درگذشت!». چگونه چنین اتفاقی افتاد؟ براستی این سؤالی است که بدون یافتن پاسخی برای آن، نمی توانیم به محتوای خطبه متقین وارد شویم. چگونه ممکن است انسان شجاعی که خرامان خرامان به سوی غرش شمشیرها در میدان جنگ می شتابد، با شنیدن کلامی، ناله ای بزند، بیهوش گردد و سپس بمیرد؟ تأمل در این اتفاق نشان می دهد که پاسخ را باید در کیستی شنونده و گوینده و در نهایت چیستی سخن گفته شده جستجو نمود. گوینده سخن، مولای متقین است و همین توصیف در باب ایشان کفایت می کند. ایشان با توصیف صفات متقین، تنها در باب تقوا سخن نمی گوید بلکه در واقع خودش را توصیف می کند. همام، روح و قلبی مستعدی است که آمادگی شنیدن سخن حق را دارد.  امام بعد از فوت ایشان می فرمایند: «به همین دلیل نمی‌خواستم پرهیزگاران را برای همام توصیف کنم، چرا که پندهای رسا برای کسانی که قلب و جانشان آماده پذیرش چنین سخنانی است، همین کار را می‌کند». در کنار جایگاه بالای شنونده و گوینده، جنس سخن گفته شده نیز جنسی والاست. در این خطبه، سخن از تقواست. ما به راحتی می توانیم از این موضوع بگذریم و آن را مفهومی اخلاقی و دینی همچون سایر مفاهیم و در عرض آن ها بدانیم. واژه تقوا و دیگر مشتقات ریشه‌ آن، ۲۵۸ بار در قرآن کریم آمده‌اند و مباحثی گوناگون را دربر دارند. رویکرد قابل توجه قرآن این است که علت مشکلات معرفتی، اخلاقی و عینی جامعه بشری، در ندانستن حقایق نیست بلکه در غلبه هوا و هوس و کبر و غرور و دنیاپرستی است. اگر چنین علت شناسی ای را باور نماییم، تقوا، مهم ترین راه حل مشکلات بشری است. با تقوا است که جهان بینی شامل خداشناسی، خداپرستی و معادشناسی به نتیجه مطلوب خود می رسد و انسان غافل از خود، خویشتن را می یابد.

تمام جلسات باهم – سوالات ترم جدید

تمام سوالات تایپ شده با امکان جستجو هنگام آزمون

در صورتی که پاسخنامه دروس دیگری رو هم نیاز دارید می‌توانید به آیدی زیر در تلگرام و یا ایتا پیام دهید.

@nahadplusir