این درس تحت عنوان «اسلام و هرمنوتیک» در 5 جلسه ارائه شده است. این درس، هفتمین درس از سلسله های درس های استاد در زمینه کلام اسلامی است. در اسلام شناسی، بعد از خداشناسی و اثبات ضرورت عقلی نبوت، امامت و معاد و بعد از اثبات ضروری بودن هدایت انسان و حقانیت پیامبر اسلام، از دستاورد ایشان پرسش می شود. استاد این بحث را در هشت گفتار در باب زبان دین، منطق یا روش فهم اسلام، جامعیت اسلام، اسلام و نیازهای دنیوی، گوهر دین، نسبت اسلام و عقل، اسلام و تجدد، اسلام و علم مدرن توضیح داده است. جلسه ی نخست این درس، به ارائه خلاصه ای از بخش های هفت گانه ساختار کلان نوین اسلامی اختصاص یافته است. در سایر جلسات این درس، بحث های مختلفی از قبیل کارکردهای زبان، چیستی زبان دین، زبان واقعی، احساسی و سمبلیک، مدلول زبان اسلام، قواعد فهم نقلی از زبان اسلام، نظریه هرمنوتیک فلسفی و اعتقاد به قرائت های مختلف از دین، دیدگاه اجتهادی، نقد تاریخ مندی فهم دین، منشأ اختلاف بین علمای دینی، ادله ی نقلی جامعیت اسلام و جامعیت موضوعی، زمانی و مکانی اسلام مورد بررسی قرار گرفته اند.

اهداف درس:

1. آشنایی با زبان دین و روش فهم اسلام
2. شناخت جامعیت مکانی، زمانی و موضوعی
3. آشنایی با نظریه قرائت‌های مختلف از دین
4. آشنایی با نظریه اجتهادی

سرفصل و جلسات:

• جلسه اول: معرفی و توضیح کتاب کلام نوین اسلامی
• جلسه دوم: زبان دین در دو حوزه مفردات نصوص دینی، جمله‌ها و گزاره‌های دینی
• جلسه سوم: منطق فهم زبان اسلام، هرمنوتیک و نظریه تعدد قرائت‌ها از دین
• جلسه چهارم: اشکالات وارد بر قرائت‌های مختلف از دین یا تاریخ مندی فهم دین
• جلسه پنجم: جامعیت زمانی و مکانی دین اسلام

درباره درس:

اسلام شناسی، یکی از موضوعات محوری علم کلام اسلامی است. قابل ذکر است که قدما، بحثی بنام اسلام شناسی نداشته اند اما در کلام نوین اسلامی، مباحث مفصلی در این زمینه مطرح شده است. برای درک این مطلب، صرفاً لازم است به شبهات مسلمانان در زمینه ی مواجهه با متون دینی توجه شود. برای مثال در این عصر، تفاسیر متعددی از قرآن و نهج البلاغه، از منظرها و مکاتب متعددی صورت گرفته است. این گروه از مسلمانان، اعتقادی به کثرت گرایی دینی ندارند و اسلام را تنها دین بحق می دانند، ولی قائل به قرائت های مختلفی برای آن هستند. یا در مثالی دیگر، گروهی از مسلمانان، از اسلام بعنوان دینی حداقلی سخن می گویند و بدین سبب از سکولاریسم اسلامی دفاع می کنند. بنابراین هر گونه اعتقادی در این زمینه، در جریان و جهت گیری فرهنگی و سیاسی انسان تأثیر قابل توجهی می گذارد. در چنین وضعیتی، مطلوب است تا جایگاه موضوع اسلام شناسی، با توجه به چیستی علم کلام اسلامی روشن گردد. محتوای دین اسلام و برنامه های آن را معمولاً در قالب سه گانه ی عقاید، اخلاق و احکام اسلامی جای می دهند. مطالعه عقاید اسلامی، به ایجاد دانش کلام اسلامی یا الهیات اسلامی منتهی می گردد و مطالعه احکام شرعی، دانش فقه اسلامی را پدید می آورد. علم کلام دانش و مهارتی است مربوط به حوزه دین پژوهشی که به استنباط و تنظیم و تبیین اثبات و دفاع از اعتقادات دینی با روش های مختلف می پردازد. این علم سابقه ای بسیار طولانی دارد اما با ورود ایران به عصر جدید، بخش دیگری برای آن در نظر گرفته شد. مسلمانان در مواجهه به دنیای مدرن به این نتیجه رسیدند که علم کلام جدیدی نیاز دارند تا به یاری آن بتوانند بطلان تعالیم جدید را نشان دهند و یا هماهنگی آن ها با تعالیم اسلامی را نشان دهند. علم کلام اسلامی جدید در چنین وضعیتی وظیفه طرح و تبیین روش ها، مسائل و شبهات جدید وارد شده به باورهای اعتقادی و دفاع از این اعتقادات دینی را برعهده دارد. بحث از انتظارات بشر از دین، کثرت گرایی دینی و رابطه ی علم و دین، برخی از این مسائل جدید هستند. معمولاً کلام قدیم، جدا از کلام جدید تدریس می شود، اما ابتکار حجت الاسلام خسروپناه در تلقیق مسائل قدیمی و جدید کلامی در چارچوب منطقی خاصی است. این چارچوب از هفت مرحله ی پیاپی مبادی کلام، خداشناسی، دین شناسی، نبوت شناسی، امام شناسی، معادشناسی و اسلام شناسی تشکیل می شود. این درس، به اسلام شناسی اختصاص یافته است.

تمام جلسات باهم – سوالات ترم جدید

تمام سوالات تایپ شده با امکان جستجو هنگام آزمون

در صورتی که پاسخنامه دروس دیگری رو هم نیاز دارید می‌توانید به آیدی زیر در تلگرام و یا ایتا پیام دهید.

@nahadplusir